Theo van Kessel, directeur New Business Development APG en CEO A.I. Brightlands Smart Services Campus
Van efficiency – naar lange termijndenken
Er is te weinig reserve om grote tegenslagen op te vangen. De overheid en ook veel bedrijven hebben decennialang ingezet op efficiency. Er is scherp aan de wind gezeild. Dat heeft inderdaad tot grote kostenreducties geleid. Helaas keert zich dat dat nu tegen ons. Met name de beperkingen in de intensieve zorg remmen de mogelijkheden om als samenleving snel terug te keren naar een open samenleving en economie. Er is in Nederland zo fors bezuinigd dat we de grens tussen gezond leven en anorexia hebben overschreden.
De afgelopen jaren is er enorm veel bereikt in het efficiënter maken van de zorg. De privatisering heeft geleid tot goede en goedkopere zorg. Daardoor was er echter geen marge meer om een pandemie, waarvan we hadden kunnen voorzien dat die ooit zou komen, op te vangen. Terwijl we in onze samenleving wel verantwoorde reserves eisen van organisaties als pensioenfondsen en banken, had de zorg onvoldoende IC-bedden. Zo’n reservecapaciteit hoef je als land niet eens zelf volledig op te bouwen; het kan in samenwerking met andere Europese landen. Op basis van data kun je een maatstaf bepalen voor de extra ruimte in de zorg om zoiets als Covid-19 op te vangen.
Akelig
In elk bedrijf worden regelmatig oefeningen en tests in continuïteit gehouden. Zo’n oefening is nuttig en leerzaam. Het legt zwakke plekken bloot en er kunnen tijdig maatregelen getroffen worden. Ik vind het een akelig idee dat de overheden zo slecht voorbereid lijken op de huidige pandemie. En dat in een wereld met een steeds verder groeiende bevolkingsdichtheid, met enorme urbanisatie, met miljoenen reisbewegingen en steeds verder gaande globalisering. Risico’s zijn niet bekend en vitale sectoren zijn niet voorbereid op onvoorziene tegenslagen. Het zal nodig zijn dat de overheid en bedrijven veel meer bezig zijn met langetermijndenken en leren van de huidige problemen. In de digitale wereld bijvoorbeeld is er voortdurend aandacht voor een goede security. Daar zoekt men altijd naar een antwoord op de vraag welke mate van security er nodig is, tegen welke kosten die bereikt wordt en wat daarbij acceptabel is. Eigenlijk doen we dat allemaal als we nadenken over wat we verantwoord vinden om aan ons huis te verzekeren, zonder dat we ons dagelijks leven financieel ondermijnen.
Partnership
Als ik hier persoonlijk een advies voor zou moeten formuleren, zou dat luiden: denk steeds in scenario’s. In kansen en bedreigingen. Zie de positieve mogelijkheden, maar bereid je ook voor op de negatieve. Maak bewuste keuzes. Heb daarbij niet alleen oog voor de economische aspecten, maar ook voor duurzame ontwikkelingen en sociale impact. Denk goed na over je partners en ecosysteem. Nu blijken bijvoorbeeld hele productieketens stil te vallen omdat we tegen de laagste prijs waar dan ook in de wereld willen fabriceren. Bovendien komt nu ook de ware aard van sommige partners naar boven. Zij verkiezen hun eigen hachje boven samenwerking en gezamenlijk de pijn nemen. Met een goed ecosysteem sta je samen sterker. Daardoor creëer je meer ruimte en kun je langer overleven tegen lagere kosten. Intensive care bedden kun je als EU gezamenlijk organiseren. Winkeliers kunnen zich in een coöperatieve vorm organiseren. Partijen moeten met een andere mindset echte verbindingen aangaan. Niet kiezen voor eigen winstmaximalisatie op korte termijn, maar streven naar langdurende win-win relaties. In voor- en tegenspoed. Het is een goede gedachte om in winkelcentra een omzet gerelateerd huurtarief in te voeren. Huurder en verhuurder hebben er dan allebei belang bij dat het pand in een dusdanige staat verkeert dat het aantrekkelijk is voor klanten. En ook de risico’s tussen winkelier en vastgoedhandelaar worden gespreid.
Coma
Ik geef toe dat deze crisis zo diep en zo acuut is dat de economie in een coma lijkt te zijn geraakt. Als die stilstand te lang duurt, komen we in een economische recessie. Dat betekent dat we onze vrijheid om prettig te leven kwijtraken, wat ook sociaal en psychologisch diep ingrijpt. Uit vorige crises weten we dat de armoede en daarmee de criminaliteit dan toeneemt, dat de gezondheid van de bevolking afneemt en dat de levensverwachting daalt. Er moet de komende tijd ook echt ruimte zijn voor sociale aspecten zoals de zorg voor mensen die fysiek, mentaal of financieel zwakker zijn. De kosten om voldoende reserve te hebben, kunnen over een periode van dertig jaar worden uitgesmeerd. En zoals aangegeven: ze hoeven zelfs niet door één land of bedrijf te worden gedragen.
Andere modellen
Uiteraard biedt de fase waarin we nu verkeren ook kansen. We kunnen overschakelen naar andere modellen, zeker nu in de hele maatschappij duidelijk is dat er andere waarden zijn dan alleen geld. Duurzaamheid, schone lucht, klimaat, armoedebestrijding, arbeidsomstandigheden en gezondheid zijn ook belangrijk. Het zou goed zijn om versneld het basisinkomen te implementeren. Als iedereen zou kunnen rekenen op een basisinkomen, worden we economisch ook niet direct zo hevig geraakt door bijvoorbeeld een coronacrisis. De overheidssteun aan bedrijven zou dan veel lager kunnen zijn. Mensen met een hoog inkomen betalen in crisistijden een extra taks, waardoor de sterkste benen de grootste lasten dragen. Banken, die in een vorige crisis geprofiteerd hebben van veel overheidssteun, zouden nu moeten zorgen dat hypotheekachterstanden opgelost kunnen worden.
Kansen
Iets waar ik heel blij van word, is dat je nu ziet dat digitaal onderwijs, dat al vele jaren op de agenda staat, heel snel is doorgevoerd. Urgentie maakt mensen in bijna alle beroepen creatief. Voor jonge mensen is het nu minder vanzelfsprekend dat ze hun opleiding goed kunnen afronden. Ik hoop dat ze zich realiseren hoe belangrijk dat is en dat ze zich qua beroepskeuze richten op sectoren die kansen bieden: data science en de digitale wereld met in het verlengde van webwinkels de logistiek en transport. Ook is te verwachten dat de maakindustrie weer terugkeert, waardoor de vraag naar mbo’ers toeneemt. Artificial Intelligence zorgt eveneens voor nieuwe markten. Zeker ook in de gezondheidszorg. Voor mijn eigen organisatie APG is de huidige crisis qua arbeidsmarktsituatie mogelijk positief: de pensioenwereld is een zeer interessante wereld met een niet zo sexy imago. We verwerken bijvoorbeeld ontzettend veel data van miljoenen mensen en beschikken over de meest geavanceerde IT-systemen. Op de Brightlands Smart Services Campus gaan wij samen met wetenschappers, ondernemers, studenten en investeerders zeker samenwerken aan de grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en gezondheid. We richten ons hierbij primair op het ontwikkelen van een community die data kan omzetten in slimme diensten.
Minder controle, meer vertrouwen
Helemaal terug naar de situatie van voor de crisis keren we niet meer. Minder vliegen, urbanisatie anders benaderen, meer thuiswerken: het kan en zal grotendeels blijven, verwacht ik. Deze pandemie zet ons aan het denken over hoe we een goede balans bereiken tussen economie, sociaal-maatschappelijke inrichting en gezondheid. Het belangrijkste is dat we als samenleving meer vertrouwen moeten hebben in de ratio van mensen. Ervan uitgaande dat de dood bij het leven hoort, zullen we mensen moeten helpen aan een klinisch risicoperspectief. Met behulp van een individuele app kunnen mensen dan zelf bepalen wat hun risico is op bijvoorbeeld gezondheidsklachten door het coronavirus. Ze kunnen dan een afweging maken of ze dat risico willen lopen.
Bron: Arbeidsmarkt InZicht.nl